Ένα tweet του προέδρου της Ουκρανίας με το οποίο ευχαριστούσε τον Ταγίπ Ερντογάν για το κλείσιμο των στενών του Βοσπόρου φαίνεται πως έβαλε φωτιά στο σκηνικό, αφού αμέσως ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου έσπευσε να διαψεύσει κάτι τέτοιο και να δηλώσει ότι η Τουρκία θα προβεί σε μια τέτοια ενέργεια μόνο αν η ίδια βρεθεί σε στρατιωτικό κίνδυνο.
Είναι όμως δυνατόν ο Ζελένσκι να έκανε μια τόσο μεγάλη γκάφα; Δύσκολο. Άλλωστε όλες αυτές τις ημέρες ο Ερντογάν επιδιώκει και βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με τον Ουκρανό πρόεδρο εκφράζοντάς του συνεχώς τη συμπαράστασή του, χωρίς ωστόσο να κάνει κάτι παραπάνω.
Παράλληλα ο Τούρκος πρόεδρος αρνείται να συναινέσει στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας που έχει ήδη ανακοινώσει ο Τζο Μπάιντεν και οι ηγέτες της Ε.Ε. παρά το γεγονός ότι η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Πατάει λοιπόν σε δυο βάρκες, αφού ταυτόχρονα διατηρεί τακτική επικοινωνία με τον πρόεδρο Πούτιν τον οποίο υποτίθεται προσπαθεί να πείσει για κατάπαυση του πυρός.Βεβαίως, πολύ σύντομα, θα έρθει η ώρα που ο Ταγίπ Ερντογάν θα πρέπει να διαλέξει ξεκάθαρα θέση. Η ουδετερότητα, τον βοηθάει προς το παρόν να «παραγοντίζει» τόσο στα μάτια του Πούτιν, όσο και στα μάτια της διεθνούς κοινότητας. Τα στενά του Βοσπόρου έχουν μεγάλη γεωστρατηγική σημασία όχι μόνο για την μετακίνηση στρατιωτικών πλοίων, αλλά και για τη μεταφορά πετρελαίου και εμπορευμάτων.
Ο Bόσπορος παραμένει στρατηγικά σημαντικός. Αποτελεί βασικό θαλάσσιο δρόμο για τη Ρωσία και την Ουκρανία. Ο έλεγχός του έχει υπάρξει αντικείμενο πολλών εχθροπραξιών στη σύγχρονη ιστορία, ιδιαίτερα του Ρωσοτουρκικού Πολέμου, 1877-1878, καθώς και της επίθεσης των Συμμαχικών Δυνάμεων στα Δαρδανέλια κατά την Εκστρατεία της Καλλίπολης του 1915, στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Συνθήκη των Σεβρών του 1920 αποστρατικοποίησε τον πορθμό και τον έκανε διεθνή περιοχή υπό τον έλεγχο της Κοινωνίας των Εθνών.
Αυτό τροποποιήθηκε με τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, που επανέφερε τα στενά στην Τουρκική επικράτεια – αλλά επέτρεπε σε όλα τα πολεμικά και εμπορικά πλοία να διαπλέουν ελεύθερα τα στενά. Η Τουρκία τελικά απέρριψε τους όρους της συνθήκης αυτής και στη συνέχεια επαναστρατικοποίησε την περιοχή των στενών. Η επιστροφή στο παλαιό αυτό καθεστώς επισημοποιήθηκε με τη Συνθήκη του Μοντρέ του Ιουλίου 1936. Η συνθήκη αυτή, που είναι ακόμη πρακτικά σε ισχύ, μεταχειρίζεται τα στενά ως διεθνή διάδρομο για τη ναυτιλία, αλλά η Τουρκία διατηρεί το δικαίωμα να περιορίζει τη ναυτική κυκλοφορία για κυκλοφορία σε κράτη που δεν έχουν ακτές στη Μαύρη Θάλασσα όπως η Ελλάδα και η Αλγερία. α τελευταία χρόνια τα Τουρκικά Στενά έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία για την πετρελαιοβιομηχανία. Το Ρωσικό πετρέλαιο, από λιμάνια όπως το Νοβορωσίσκ, εξάγεται από πετρελαιοφόρα στη Δυτική Ευρώπη και τις Η.Π.Α. μέσω των στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων.Γίνεται αντιληπτό ότι οιαδήποτε προσπάθεια από την πλευρά των Τούρκων να κλείσουν τα στενά θα μεταφραστεί αυτομάτως σε αιτία πολέμου από την πλευρά της Ρωσίας και κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για τον Ερντογάν. Παρόλα αυτά ο Τούρκος πρόεδρος μέσω των στενών βρίσκει την ευκαιρία να πουλάει εκδούλευση στον Πούτιν λέγοντας του ότι «εγώ σου κρατάω ανοικτό τον Βόσπορο» και παράλληλα ακολουθεί πιστά την ουδετερότητα των προγόνων του. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Τουρκία δεν πολέμησε κατά των Γερμανών και μόνο μετά από σφοδρές πιέσεις του Στάλιν η Τουρκία κήρυξε πράγματι τον πόλεμο στη Γερμανία τον Φεβρουάριο του 1945, χωρίς ωστόσο να συμμετάσχει σε καμία επιθετική ενέργεια. Αξίζει να σημειώσουμε ότι κληθείς να απαντήσει σε ερωτήσεις δημοσιογράφων σχετικά με τις προσμονές τους από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ ο Τούρκος πρόεδρος, σημείωσε ότι «προς το παρόν στο περιθώριο των ηγετών δεν υπάρχει κάποιος που να έχει επιδείξει σοβαρή απόδοση συνομιλίας με τη Ρωσία». Γίνεται ξεκάθαρο ότι ευελπιστεί να παίξει κάποιο ρόλο μεσολαβητή μεταξύ Δύσης και Ρωσίας ή καλύτερα μεταξύ Μπάιντεν – Πούτιν. Οι γνωρίζοντες βέβαια τη διπλωματική σκακιέρα θεωρούν ότι ο Πούτιν δεν θα έπεφτε ποτέ στο σημείο να παίξει το σπασμένο τηλέφωνο με τον Ερντογάν.
Του Κώστα Τσιτούνα
newsbomb
