Μετά την πρωτοφανή υγειονομική κρίση, που επέβαλε όρους «κραχ» ακόμα και στις ισχυρότερες οικονομίες της Ευρώπης, έσκασε και η βόμβα του πολέμου, με την ιδιαιτερότητα ότι δεν δημιουργεί μια απλή κρίση ζήτησης ως απόρροια της αβεβαιότητας, αλλά πυροδοτεί μια ενεργειακή κρίση, που βρίσκει την Ευρώπη «ολόγυμνη».
«Είναι άλλο αν τελειώσει ο πόλεμος αύριο, άλλο αν τελειώσει σε έναν μήνα κι άλλο να σέρνονται αυτή η κρίση και οι οικονομικές κυρώσεις», σημειώνει κοινοτική πηγή, επιβεβαιώνοντας ότι είναι πολύ νωρίς να γίνει ακριβής αποτίμηση των επιπτώσεων στην Ευρώπη, πλην όμως είναι προφανές ότι η μόλις προ διμήνου εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ρυθμούς ανάπτυξης 4% στην Ένωση έχει πάει… περίπατο.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ακόμα και η ΕΚΤ, που πρόλαβε να ενσωματώσει τις αλλαγές δεδομένων στην τελευταία μακροοικονομική της πρόβλεψη, πολύ σύντομα θα αναθεωρήσει την εκτίμηση για απώλεια μόλις 0,5% στο βασικό σενάριο, με πιο πιθανό να φαντάζει το μαύρο σενάριο, το οποίο επί του παρόντος καταλήγει στην εκτίμηση για απώλεια 2 ποσοστιαίων μονάδων από τις αρχικές προβλέψεις για ανάπτυξη 4,2%. Ανάλογη είναι η εκτίμηση πλέον και στις Βρυξέλλες, και στο πρώτο, επίσημο «ραντεβού», κατά την παρουσίαση των εαρινών προβλέψεων, ο πήχης θα μπει 2 μονάδες πιο κάτω, πάντα με τα σημερινά δεδομένα, που μοιάζουν, όμως, με κινούμενη άμμο.
Στην Αθήνα το κλίμα είναι ακριβώς το ίδιο, με τα σενάρια «πολέμου» να δίνουν και να παίρνουν. Ωστόσο, αυτό που φαίνεται να απασχολεί στην παρούσα φάση περισσότερο είναι τα περιθώρια δημοσιονομικών ελιγμών, προκειμένου να στηριχθούν νοικοκυριά κι επιχειρήσεις απέναντι σε αυτό το τσουνάμι ανατιμήσεων. «Η εμπειρία της υγειονομικής κρίσης δείχνει ότι δεν πρέπει να βάζεις όλα τα όπλα στο τραπέζι από την αρχή, αλλά να έχεις έναν οδικό χάρτη», επισημαίνει κυβερνητικός αξιωματούχος, σπεύδοντας να συμπληρώσει ότι «η Ελλάδα δεν είναι ακόμη σε επενδυτική βαθμίδα, άρα τα spreads θα ανοίγουν περισσότερο, αν γίνουν λάθος κινήσεις».
Οι βασικοί άξονες της Αθήνας
Η στρατηγική της Ευρώπης – η οποία θα καθορίσει εν πολλοίς και τις κινήσεις της Αθήνας – αναπτύσσεται σε πέντε άξονες:
Ένταση των κυρώσεων, με την προσδοκία να τελειώσει άμεσα ο πόλεμος και να γίνει αποτίμηση των ζημιών στο ΑΕΠ, στην απασχόληση και στον πληθωρισμό.
Παρεμβάσεις στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς υπάρχουν σαφή σημάδια κερδοσκοπίας. Έως το τέλος Μαΐου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει παρουσιάσει τις προτάσεις της και όλα δείχνουν ότι πάμε ολοταχώς σε ένα πλαφόν, που θα ανακουφίσει τους καταναλωτές αλλά και τις κυβερνήσεις.
Αντιμετώπιση των δημοσιονομικών επιπτώσεων από την επιτάχυνση των διαδικασιών ενεργειακής απεξάρτησης, από το νέο μεταναστευτικό κύμα, αλλά και από τις αυξημένες δαπάνες για την άμυνα. Η συζήτηση για εξαίρεση μέρους αυτών των δαπανών από τον υπολογισμό του δημοσιονομικού αποτελέσματος θα λύσει και τα χέρια της ελληνικής κυβέρνησης, όχι μόνο φέτος, που παραμένει χρονιά σχετικής δημοσιονομικής χαλάρωσης, αλλά και για το 2023, που αναζητείται «χώρος» για τη μόνιμη κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης και τη διατήρηση των μειωμένων ασφαλιστικών εισφορών.
Τα περιθώρια δημοσιονομικής ευελιξίας. Η οδηγία από τις Βρυξέλλες είναι ότι η ρήτρα διαφυγής θα πρέπει να αξιοποιηθεί με σύνεση από τα κράτη-μέλη στην παρούσα συγκυρία.
Η δυνατότητα συντονισμού κινήσεων στα μέτρα για το ενεργειακό κόστος. Επί του παρόντος, το μόνο που υπάρχει είναι η «ξεχειλωμένη» εργαλειοθήκη της Κομισιόν, όπου ουσιαστικά το βάροςτων αποφάσεων και το δημοσιονομικό κόστος μετατίθενται στις κυβερνήσεις.
Υπάρχει ανησυχία ότι οι Ευρωπαίοι θα τραβήξουν το χαλί κάτω από τα πόδια της Ελλάδας λόγω του υψηλού της χρέους; Αρμόδια πηγή παραπέμπει στο ανακοινωθέν του Eurogroup, το οποίο «ξεχειλίζει» από αστερίσκους. Η καλή εκδοχή είναι ότι αφήνει όλα τα «παράθυρα» ανοικτά για παράταση της δημοσιονομικής ευελιξίας για όσο διάστημα διαρκούν οι επιπτώσεις αυτής της κρίσης. Η κακή εκδοχή είναι ότι οι Ευρωπαίοι παραμένουν δύσκαμπτοι και προτάσσουν τη δημοσιονομική πειθαρχία και σταθερότητα έναντι της ανάγκης στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Τον επόμενο μήνα, η Αθήνα θα πρέπει να ανοίξει τα χαρτιά της, υποβάλλοντας το Πρόγραμμα Σταθερότητας, χωρίς να δεσμεύεται από συγκεκριμένους δημοσιονομικούς στόχους. Θα πρέπει, όμως, να έχει τιθασεύσει, εν τω μεταξύ, τις πληθωριστικές πιέσεις με μέτρα που απειλούν τον στόχο περιορισμού του ελλείμματος στο 1,4% του ΑΕΠ.
