Γιορτάζουμε τα γενέθλια του «Επαναστάτη χωρίς Αιτία» και θυμόμαστε τη σύντομη μα φλογερή καριέρα του.
Λίγοι άνθρωποι στον κόσμο δε γνωρίζουν τον θρύλο του Τζέιμς Ντιν: Ο 24ετής σταρ της Χρυσής Εποχής του Χόλιγουντ που πέθανε στην αρχή της καριέρας του και μετατράπηκε σε είδωλο, αποτελεί μία από τις εμβληματικότερες ιστορίες της δυτικής κουλτούρας. Σε μια εποχή που όλα άλλαζαν, ο Ντιν εξέφρασε την ανασφάλεια και την αγανάκτηση μιας ολόκληρης γενιάς, ενσαρκώνοντας τον γοητευτικό αλήτη σε τρεις αξέχαστες παραγωγές -και έμεινε στην ιστορία ως απόγειο του μεταπολεμικού κουλ.
Γεννημένος τον Φλεβάρη του ’31 στην Ιντιάνα, ο Ντίν πέρασε την παιδική του ηλικία στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνιας. Μετά το θάνατο της μητέρας του όταν ήταν μόλις 9 ετών, ο Ντιν μετακόμισε στο σπιτικό των θείων του πίσω στην Ιντιάνα -και ξεκίνησε τις σπουδές του το 1950.
…όχι όμως για πολύ! Αφότου αποφάσισε να γίνει ηθοποιός, ο Ντιν παράτησε τις σπουδές του και ρίχτηκε τη δουλειά. Στις πρώτες μέρες της τηλεόρασης, o Ντιν έκανε το ντεμπούτο του σε μια διαφήμιση της Pepsi, ενώ συνέχισε να συμμετάσχει σε τηλεοπτικές παραγωγές αναλαμβάνοντας δευτερεύοντες ρόλους. Στο μεταξύ, και για να βγάλει τα προς το ζην, ο νεαρός Ντιν έκανε ένα σωρό δουλειές (από παρκαδόρος μέχρι κασκαντέρ), μέχρι που η ερμηνεία του σε ένα θεατρικό του 1954 τον καταξίωσε ως ανερχόμενο ταλέντο και του άνοιξε τις χολιγουντιανές πόρτες.
Την ίδια περίοδο, ο Ελληνοαμερικανός Ελία Καζάν έψαχνε πρωταγωνιστή για την επόμενη ταινία του μετά το oσκαρικό «Λιμάνι της Αγωνίας». Ο Καζάν σκόπευε να υιοθετήσει το βιβλίο «Ανατολικά της Εδέμ» του νομπελίστα Τζον Στάινμπεκ, και αναζητούσε κάποιον νεαρό σταρ στο στιλ του Μάρλον Μπράντο, του οποίου την καριέρα είχε πυροδοτήσει ο Καζάν τρία χρόνια νωρίτερα με το «Λεωφορείον ο Πόθος». Ο σεναριογράφος Πολ Όσμπορν του πρότεινε τον σχετικά άγνωστο Τζέιμς Ντιν, και η αρχή είχε γίνει: Η ερμηνεία του Ντιν στο ρόλο του Καλ, ενός στωικού, μα γεμάτου ζωή νεαρού που αναζητά τη χαμένη μητέρα του, καθόρισε την περσόνα του Ντιν ως σύμβολο της παρεξηγημένης νεολαίας στη μεταπολεμική Αμερική.
Το «Ανατολικά της Εδέμ» κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1955 και επρόκειτο να είναι η μοναδική ταινία του Ντιν που ο ίδιος πρόλαβε να δει. Και μπορεί ο ρόλος του στην «Εδέμ» να τον έφερε στο προσκήνιο, ήταν ο ρόλος του στο «Επαναστάτης Χωρίς Αιτία» ωστόσο που τον εκτόξευσε στην κορυφή: Ο «Επαναστάτης» έκανε πάταγο στους εφήβους της δεκαετίας του ’50, έγινε ύμνος της μπιτ κουλτούρας, καθόρισε τον Ντιν ως το απόλυτο κουλ σύμβολο, και σημάδεψε ανεξίτηλα τον δυτικό κινηματογράφο.
Ο Ντιν έμελλε να παίξει μονάχα έναν ακόμη ρόλο πριν τον πρόωρο θάνατό του: Προσπαθώντας να απομακρυνθεί από την περσόνα του επαναστάτη, ο Ντιν αναλαμβάνει το ρόλο ενός Τεξανού που βρίσκει πετρέλαιο, στον «Γίγαντα» του Τζόρτζ Στίβενς. Ο «Επαναστάτης» κυκλοφορεί τον Οκτώβριο του 1955 και ο «Γίγας» το Νοέμβριο του 1956, αλλά δυστυχώς, ο Ντιν δε θα τα έβλεπε ποτέ: το Σεπτέμβρη του 1955, στο δρόμο για το ραλι του Salinas (ο νεαρός ηθοποιός λάτρευε τα γρήγορα αμάξια), ο Ντιν εμπλέκεται σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα στο Chlolame της Καλιφόρνιας. Ο νεαρός υπέστη θανατηφόρα τραύματα και πέθανε στη σκηνή του ατυχήματος, αφήνοντας πίσω του αναρίθμητους θαυμαστές, μια αθάνατη κληρονομιά, καθώς και δύο υποψηφιότητες για Όσκαρ: Τις πρώτες μεταθανάτιες υποψηφιότητες στην ιστορία του θεσμού.
Είναι δύσκολο να περιγράψουμε την κολοσσιαία επιρροή που είχε ο Ντιν στην παγκόσμια ποπ κουλτούρα. Ο «Επαναστάτης» ήταν πρόδρομος των σεισμικών αλλαγών που επρόκειτο να συμβούν στο δεύτερο μισό του αιώνα, βάζοντας τα θεμέλια για το ροκ εν ρολ, την υποκουλτούρα, αλλά και τη σεξουαλική απελευθέρωση: «Δεν ειμαι ομοφυλόφυλος, αλλά δε θα περάσω όλη μου τη ζωή με το ένα μου χέρι δεμένο», φέρεται να είχε πει ο Ντιν, ο οποίος είχε πολυάριθμες, τόσο δημόσιες, όσο και φημολογούμενες ερωτικές σχέσεις με άνδρες και γυναίκες. Ο Ντιν ενέπνευσε μια ολόκληρη γενιά από ηθοποιούς (Τζώνι Ντεπ, Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Λεονάρντο Ντι Κάπριο έχουν δηλώσει τον θαυμασμό τους), μουσικούς (Έλβις Πρίσλεϊ, Μπόμπ Ντίλαν, Ντέιβιντ Μπόουι) και έμεινε στην ιστορία ως απόγειο του στιλ, σύμβολο του σεξ και αντιπρόσωπος της νεολαίας κάθε εποχής.
