Η εποχή του «rooms to let», αν και ρομαντική, έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Ο τουρισμός προ πολλού δεν αποτελεί ευκαιριακή απασχόληση και πάρεργο, αλλά έναν λίαν απαιτητικό τομέα, όπου ο ανταγωνισμός είναι αδυσώπητος και το κάθε μερίδιο στην πίτα της αγοράς κατακτιέται με πολύ κόπο.
Με φόντο τις ιδιαίτερααισιόδοξες εκτιμήσεις ότι η φετινή χρονιά μπορεί να φέρει τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ εισπράξεις, έρευνα της Deloitte δείχνει ποια πρέπει να είναι η επόμενη, τουλάχιστον για όσους δεν θέλουν να μείνουν πίσω. Ποια είναι η γενική εικόνα; Η Ελλάδα βρίσκεται στην 1η θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, με τρεις δημοφιλείς προορισμούς (Αθήνα, Ρόδος και Μήλος) να συμπεριλαμβάνονται στους 20 καλύτερους προορισμούς της Ευρώπης για διακοπές το 2023, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας που διενήργησε η πλατφόρμα European Best Destinations 2023.
Έρευνα των Royal Elcano Institute1 και Turespaña2
Επιπλέον, σε έρευνα που διεξήγαγαν το Royal Elcano Institute1 και η Turespaña2 της Ισπανίας, τον Σεπτέμβριο 2020 σε 29 χώρες και 33 αγορές εντός και εκτός της Ευρώπης, προέκυψε ότι:
Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 7η θέση επισκεψιμότητας παγκοσμίως, μετά από σημαντικές και με οικονομική δύναμη χώρες, όπως Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ.
Στις ευρωπαϊκές αγορές, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 6η θέση (μπροστά από τις ΗΠΑ) και 10η στις μη ευρωπαϊκές, ακολουθώντας, εκτός από τις προαναφερθείσες χώρες, ασιατικούς προορισμούς όπως Ταϊλάνδη και Ιαπωνία, καθώς και το Μεξικό.
Αναφορικά με το ποια χώρα θα επιθυμούσαν να επισκεφθούν στο επόμενο ταξίδι τους, η Ελλάδα βρίσκεται πρώτη στην προτίμηση των ερωτηθέντων από ευρωπαϊκές αγορές, με μικρή διαφορά από την Ιταλία, ενώ η Ισπανία έρχεται τρίτη. Στις μη ευρωπαϊκές αγορές η Ελλάδα βρίσκεται στην 5η θέση (μετά την Ισπανία, την Ιταλία, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο).
Η Ελλάδα παγκόσμια τουριστική δύναμη
Τι δείχνουν όλα τα παραπάνω; Ότι η Ελλάδα αποτελεί πλέον μια παγκόσμια τουριστική δύναμη και ότι ο τουρισμός ένα στρατηγικής σημασίας και παγκόσμιας εμβέλειας ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της χώρας. Με βάση στοιχεία του ΙΝΣΕΤΕ, η συνολική συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας ανέρχεται στο 19,1% για το 2021, ενώ το 2019 σημείωσε ιστορικό υψηλό με 33,4%.
Ποια μπορεί να χαρακτηριστεί ως αχίλλειος πτέρνα; Βάσει μελετών, εκτιμάται ότι υφίσταται υστέρηση των τουριστικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων ως προς τις ψηφιακές δεξιότητες των εργαζομένων τους, ενώ παράλληλα εντοπίζονται ελλείψεις σε 3 τουριστικούς τομείς / κλάδους (φιλοξενία, μαρίνες, αερομεταφορές) και 6 επιμέρους ειδικότητες. Ποια είναι η λύση; Κατάρτιση, κατάρτιση, κατάρτιση.
Σύμφωνα με τη μελέτη της Deloitte, η επένδυση στην κατάρτιση των εργαζομένων στον τουριστικό τομέα της χώρας θέτει τις βάσεις για αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος και της μελλοντικής εξέλιξης των παροχών του τομέα, δηλαδή με απλά λόγια ο τουρισμός μπορεί να αλλάξει επίπεδο. Το συνολικό ύψος χρηματοδότησης για προγράμματα κατάρτισης ανέρχεται σε περίπου 2,2 – 2,3 δισ. ευρώ.
Η μεταβατική περίοδος της πανδημίας
Η περίοδος 2021-2022 υπήρξε μεταβατική στην προσπάθεια ανάκαμψης του κλάδου από τις συνέπειες και τον αντίκτυπο του COVID-19. Καταγράφηκαν συνολικά 60.224 ελλείψεις προσωπικού, ενώ υψηλά παρέμειναν τα ποσοστά των ξενοδοχείων που σημείωσαν ελλείψεις τόσο σε βασικές ειδικότητες (π.χ. καμαριέρα, σερβιτόρος) όσο και σε διοικητικές θέσεις (π.χ. γενικός διευθυντής, front office manager). Για φέτος η εκτίμηση είναι ότι το «κενό» μπορεί να φτάσει στις 80.000 και λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος από τους ίδιους τους εργαζομένους, αλλά και λόγω έλλειψης ειδικοτήτων.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται να ανακαλύψει τον τροχό, αφού μπορεί να «πατήσει» στις βέλτιστες πρακτικές άλλων χωρών, όπως η Ισπανία. Η χώρα της Ιβηρικής, αντισταθμίζοντας τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις του COVID-19 για τους εργαζομένους στον τομέα του τουρισμού, προέβη σε μια πολιτική αναβάθμισης και επανεκπαίδευσης των εργαζομένων στην τουριστική βιομηχανία, με εστίαση σε έναν κατάλογο 301 ειδικοτήτων, ομαδοποιημένων σε 8 κλάδους. Επιπλέον, οι έξυπνοι τουριστικοί προορισμοί (Smart Tourist Destinations) προωθούνται από το υπουργείο Τουρισμού της Ισπανίας ως ένας από τους πέντε πιο καινοτόμους άξονες για τη μελλοντική ανάπτυξη του τουριστικού τομέα, μαζί με τη διακυβέρνηση, την τεχνολογία, τη βιωσιμότητα και την προσβασιμότητα. Στο πλαίσιο αυτής της καινοτομίας προτάθηκαν 46 νέες ειδικότητες με σκοπό την έξυπνη ανάπτυξη των τουριστικών προορισμών.
