Το μέγεθος των καταστροφών που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel δεν μπορεί να υπολογιστεί με ασφάλεια όσο υπάρχουν πόλεις, χωριά και υποδομές κάτω από το νερό και τόνους λάσπης.
«Σε περίπου 20-30 ημέρες θα είναι δυνατή μια ασφαλής εκτίμηση για την έκταση των ζημιών και το κόστος αποκατάστασης του οδικού δικτύου», αναφέρει ενδεικτικά κυβερνητικός αξιωματούχος, ωστόσο, με τα έως τώρα δεδομένα και έχοντας ως μέτρο σύγκρισης τις ζημιές των 864 εκατ. ευρώ που προκάλεσε ο «Ιανός», είναι ηλίου φαεινότερο ότι το κόστος του Daniel θα ξεπεράσει ακόμα και τα 2,5 δισ. ευρώ. Αυτά θα πρέπει να προστεθούν, όμως, στο 1 – 1,5 δισ. ευρώ των καταστροφών που προκάλεσαν οι πυρκαγιές του Αυγούστου, για να έχει κανείς την πλήρη εικόνα τού τι καλούνται να σηκώσουν τα κρατικά ταμεία.
Μέχρι και πριν από 10 ημέρες, όποιος μιλούσε με στελέχη του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους καταλάβαινε ότι αναζητούνταν κάποια πρόσθετα κονδύλια προκειμένου να συμπληρώσουν το 1 δισ. ευρώ του Αποθεματικού του Προϋπολογισμού και τα 300 εκατ. ευρώ της κρατικής αρωγής από το ΠΔΕ, έτσι ώστε οι αποζημιώσεις και η αποκατάσταση των υποδομών μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές να μη διαταράξουν επί μακρόν τις ταμειακές και δημοσιονομικές ισορροπίες. Πλέον, έχουν έρθει τα πάνω κάτω.
Τρομάζει το μέγεθος του απαιτούμενου «πακέτου»
Αν και ο κανόνας είναι ότι ο Προϋπολογισμός κατά βάση σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος για την αποκατάσταση των ζημιών από φυσικές καταστροφές, αυτή τη φορά το μέγεθος του απαιτούμενου «πακέτου» τρομάζει, καθώς συν τοις άλλοις αναδεικνύεται η ανάγκη επανασχεδιασμού όλων των γραμμών άμυνας απέναντι στις φυσικές καταστροφές, με νέες μελέτες, βαριά συντήρηση υφιστάμενων έργων και υποδομών, πραγματοποίηση νέων έργων με άλλες προδιαγραφές και πολύ υψηλότερο κόστος. Με αυτό το δεδομένο, η συνδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί μονόδρομο. Ποιες είναι, όμως, οι επιλογές;
Το περιβόητο Ταμείο Αλληλεγγύης, αν και έχει μάλλον βαρύγδουπο και εντυπωσιακό τίτλο, δεν μπορεί παρά να συνεισφέρει ελάχιστα, όπως άλλωστε υπονόησε και ο αρμόδιος επίτροπος Τζεντιλόνι. Με μια δύναμη πυρός που δεν ξεπερνά ετησίως τα 1,2 δισ. ευρώ -αυτός είναι ο προϋπολογισμός του-, το Ταμείο ελάχιστα έχει ενισχύσει την Ελλάδα μετά από φυσικές καταστροφές που προκλήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια. Είναι ενδεικτικό ότι για τις μεγάλες πυρκαγιές του 2007, που προκάλεσαν καταστροφές άνω των 2,1 δισ. ευρώ, το Ταμείο Αλληλεγγύης μάς έδωσε λιγότερα από 90 εκατ. ευρώ, ενώ για τον «Ιανό» η συμβολή του ήταν μικρότερη από 22 εκατ. ευρώ.
Και επειδή προφανώς η Ελλάδα δεν μπορεί να περιμένει πότε θα δεήσει η Ευρώπη να ολοκληρώσει την αναθεώρηση της λειτουργίας του Ταμείου Αλληλεγγύης, το βάρος πέφτει στα υπόλοιπα διαθέσιμα χρηματοδοτικά «εργαλεία». Κι όπως λένε όσοι γνωρίζουν πώς σκέπτονται και δρουν στις Βρυξέλλες, το ζητούμενο είναι μια πολιτική απόφαση.
Αναζητείται φόρμουλα και πολιτική απόφαση για ανακατεύθυνση πόρων του ΕΣΠΑ
Τα σκληρά παζάρια με την Κομισιόν, που ξεκινούν σήμερα στο Στρασβούργο από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, ο οποίος συνοδεύεται από το οικονομικό επιτελείο (Κ. Χατζηδάκης, Ν. Παπαθανάσης, Θ. Πετραλιάς) και τους υπουργούς Μεταφορών – Υποδομών Χρ. Σταϊκούρα και Αγροτικής Ανάπτυξης Λ. Αυγενάκη, έχουν στόχο κυρίως την «ελαστικότερη» υλοποίηση του ΕΣΠΑ, με ανακατεύθυνση κονδυλίων σε έργα και δράσεις που θα απαιτήσουν πολύ περισσότερους πόρους από τους προγραμματισμένους. Από τα 26,2 δισ. ευρώ που δικαιούται η Ελλάδα για την προγραμματική περίοδο 2021-2027, τα 20,9 δισ. ευρώ είναι η συνδρομή της Ε.Ε. Από αυτά, τα 2,978 δισ. ευρώ αφορούν στο πεδίο «Περιβάλλον – Κλιματική Αλλαγή» και άλλα 470 εκατ. ευρώ προορίζονται για το Περιφερειακό Πρόγραμμα της Θεσσαλίας. Στόχος είναι και τα δύο πεδία να ενισχυθούν. Όσο για τα κονδύλια από τα Γεωργικά Ταμεία, επί του παρόντος η Ελλάδα έχει λαμβάνειν περί τα 13,5 δισ. ευρώ από τις Βρυξέλλες.
Χαμηλά ο πήχης των προσδοκιών από το Ταμείο Αλληλεγγύης
Σαφώς πιο στενά είναι τα περιθώρια αλλαγών στους πόρους που αναμένονται από το Ταμείο Ανάκαμψης, λόγω της διαφορετικής φιλοσοφίας (πρώτα υλοποίηση ορόσημων και μετά εκταμιεύσεις) από το ΕΣΠΑ. Μετά τo αναθεωρημένο Σχέδιο που υπέβαλε η Αθήνα, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται το αίτημα για συμπληρωματικούς πόρους 5,8 δισ. ευρώ, το συνολικό «πακέτο» έχει ανέβει στα 36 δισ. ευρώ, εκ των οποίων αισίως έχουμε ήδη «δει» 12,8 δισ. ευρώ. Υπό εξέταση θα μπορούσε να είναι αν η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει κάτι παραπάνω από τα αδιάθετα δάνεια του Ταμείου.
Τι ζητάνε οι επιχειρήσεις
Την ίδια ώρα, στις πληγείσες περιοχές οι επιχειρήσεις προσπαθούν να ανασυνταχθούν, αν και πολλές από αυτές είτε παραμένουν κάτω από το νερό και τη λάσπη, είτε είναι αποκομμένες. Πέρα από τις ζημιές στις κτιριακές εγκαταστάσεις και στα εμπορεύματα, πέρα από τα προβλήματα στον ανεφοδιασμό τους, που εντείνει το πολυήμερο black out στην Εθνική Οδό, η βασική εστία προβληματισμού και ανησυχίας είναι η διαφαινόμενη «βουτιά» του τζίρου τους. Σε μια περιοχή όπου τον πυρήνα των καταναλωτών αποτελούν οι αγρότες, είναι προφανές ότι η κατανάλωση των νοικοκυριών θα υποχωρήσει σε επίπεδα πανδημίας.
Με αυτό το δεδομένο, φορείς, σύλλογοι και Επιμελητήρια ετοιμάζονται να διεκδικήσουν μέτρα στήριξης ανάλογα με αυτά που εφαρμόστηκαν στις έκτακτες συνθήκες του 2020-2021, έτσι ώστε οι επιχειρήσεις της Θεσσαλίας να μείνουν βιώσιμες. Εκτός από την παράταση πέραν του 6μήνου της αναστολής φορολογικών-ασφαλιστικών υποχρεώσεων και της πρόβλεψης ειδικών ρυθμίσεων οφειλών, θεωρούνται κρίσιμες οι διευκολύνσεις από τις τράπεζες σε τρέχουσες δανειακές υποχρεώσεις, καθώς και το «πάγωμα» υποχρεώσεων από επιταγές, με αντίστοιχες διευκολύνσεις στους προμηθευτές-κομιστές.
