Τη δυνατότητα αυτοδιαγνωστικού ελέγχου για τον ιό HPV, με σκοπό την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας προωθεί η χώρα μας, κατά το πρότυπο του γνωστού self test για τον κορωνοϊό. Πρόκειται για μια καινοτομία που εφαρμόζεται με επιτυχία σε άλλες χώρες της Ευρώπης, με πλέον χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Σουηδίας.
Το self-sampling για τον έλεγχο του HPV έχει ενταχθεί ως εξέταση 2ης γραμμής στο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας που αναμένεται να ξεκινήσει στις αρχές Μαρτίου για τις Ελληνίδες 21 – 65 ετών. Την ίδια στιγμή, δύο τεστ που γίνονται στο σπίτι θα περιλαμβάνονται, κατά πάσα πιθανότητα, στο πρόγραμμα που θα ακολουθήσει και αφορά στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Την είδηση ότι το ελληνικό πρόγραμμα πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας θα περιλαμβάνει τεστ αυτοεξέτασης έκανε γνωστή η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, στο 8ο ετήσιο συνέδριο της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ) που διεξήχθη 2 – 4 Φεβρουαρίου.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το self-sampling έχει ενταχθεί εξ αρχής στο πρωτόκολλο για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Δεν θα είναι, όμως, η πρώτη εξέταση που θα τεθεί σε εφαρμογή. Και αυτό καθώς η στόχευση του Υπουργείου Υγείας είναι να επισκεφθούν οι γυναίκες τον γιατρό και να πραγματοποιήσουν τις εξετάσεις πρώτης γραμμής, δηλαδή το τεστ Παπανικολάου και το HPV DNA τεστ.
Ο σκοπός της πολιτείας είναι να «πιάσει» και να καλύψει μέσω του αυτοδιαγνωστικού ελέγχου τις γυναίκες που δεν επισκέπτονται γιατρό. Σε ορισμένες περιοχές, ενδεχομένως απομακρυσμένες, όπου θα διαπιστωθεί απροθυμία των γυναικών να συμμετέχουν στις δωρεάν προληπτικές εξετάσεις, θα αποστέλλονται τα κιτ (συσκευασίες) αυτοδιάγνωσης. Το ίδιο και σε γυναικείους πληθυσμούς υψηλού κινδύνου, όπως είναι οι Ρομά και μετανάστες. Μια σκέψη του Υπουργείου Υγείας είναι να τα στέλνει μέσω ταχυδρομείου – όπως γίνεται στη Σουηδία – ή αυτά να είναι προσβάσιμα μέσω των ιδιωτικών φαρμακείων.
Η αυτοεξέταση για τον HPV είναι απλή. Η γυναίκα συλλέγει κολπικό υλικό μέσω μπατονέτας, το τοποθετεί στη συσκευή που περιλαμβάνεται στο κιτ και αποστέλλεται σε εργαστήριο για ανάλυση. Έπειτα, ενημερώνεται για το αποτέλεσμα και αναλόγως παραπέμπεται για περαιτέρω έλεγχο στον γιατρό.
Η συγκεκριμένη πρακτική ξεκίνησε το 2020 στη Σουηδία ως μέτρο έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια της πανδημίας και λειτούργησε τόσο καλά που εισήχθη σε εθνικό επίπεδο το 2022. Έτσι, όλες οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας στην σκανδιναβική χώρα λαμβάνουν δωρεάν συσκευές.
Επίσης, πρόσφατα η Διευθύντρια του National Cancer Institute των ΗΠΑ ανακοίνωσε την έναρξη εφαρμογής της αυτοδειγματοληψίας για διενέργεια του HPV testing σε 25 κέντρα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στην Ευρώπη, εκτός από τη Σουηδία, η αυτοδιάγνωση περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα screening και της Ολλανδίας, ενώ η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Καρκίνου θεωρεί το HPV self test ως απαραίτητο συστατικό στα εθνικά προγράμματα ελέγχου του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Υπενθυμίζεται ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας απευθύνεται σε τουλάχιστον 2,5 εκατομμύρια γυναίκες από 21 έως 65 ετών και περιλαμβάνει τη διενέργεια τεστ Παπανικολάου, HPV DNA τεστ και, εφόσον χρειαστεί, κολποσκόπηση και βιοψία. Για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ο ένας πυλώνας είναι το screening και ο άλλος τα υψηλά ποσοστά εμβολιασμού κοριτσιών, καθώς και αγοριών, με το εμβόλιο για τον ιό HPV.
Τα κατ’ οίκον τεστ για τον καρκίνο του παχέος εντέρου
Παράλληλα με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, η αυτοδιάγνωση φαίνεται πως θα περιλαμβάνεται και στο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Η συγκεκριμένη δράση απευθύνεται σε 3,8 εκατομμύρια άνδρες και γυναίκες ηλικίας 50 έως 65 ετών.
Η βασική εξέταση του προγράμματος είναι η κολονοσκόπηση, μια εξαιρετικά αποτελεσματική, πλην, όμως, ακριβή εξέταση. Στο πλαίσιο αυτό, η ειδική ομάδα εργασίας που έχει συσταθεί για να διαμορφώσει το πρωτόκολλο του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εξετάζει τη συμπλήρωση του προγράμματος με δύο αυτοδιαγνωστικά τεστ που γίνονται στο σπίτι, το FIT και το FOBT, που στοχεύουν στον έλεγχο κρυμμένου αίματος στα κόπρανα, το οποίο μπορεί να αποτελεί πρώιμο σημάδι καρκίνου.
Το κιτ FIT εφαρμόζεται στη Βρετανία και σύμφωνα με το NHS, από τότε που εισήχθη στο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου τον Απρίλιο του 2019, η συμμετοχή στον προσυμπτωματικό έλεγχο σε εθνικό επίπεδο αυξήθηκε από 59,2% σε 67,8%.
