Α. Τα μέλη της «Ομάδας Πρωτοβουλία Πολιτών για την Διατήρηση και Επανάχρηση του Τσιμεντάδικου Χαλκίδας, για την Προστασία και Ανάδειξη του Αρχαιολογικού Χώρου της Αυλίδας», μετά από πρόσκληση της μείζονος αντιπολίτευσης ¨ΑΜΕΣΑ¨ του Δήμου Χαλκιδέων, παραβρεθήκαμε στο Δημοτικό Συμβούλιο στις 22/07/24 με αφορμή την εξέταση του θέματος:
«Περί εφαρμογής των προβλέψεων του ΓΠΣ Αυλίδας σχετικά με τις χρήσεις γης στην περιοχή του πρώην εργοστασίου Τσιμέντου Χαλκίδας σε συνάρτηση με τις νέες και εν εξελίξει αδειοδοτήσεις στο παραπάνω σημείο για διαχείριση απορριμμάτων και άλλες βιομηχανικές χρήσεις».
Κατά την συνεδρίαση ζητήσαμε τον λόγο, και καταθέσαμε την πλήρη αντίθεσή μας σε κάθε επιβαρυντική χρήση στον Αρχαιολογικό χώρο της Αυλίδας και στην ευρύτερη περιοχή, πόσο δε μάλλον στην δημιουργία ΜΕΑ, logistics και ιδιωτικού λιμανιού στον όρμο του Μικρού Βαθέως.
Σε καμιά άλλη πολιτισμένη χώρα δεν θα τολμούσαν να συζητούν αυτά τα θέματα και να διανοηθούν άλλη χρήση πέρα από την πολιτιστική ανάδειξη του παγκοσμίου ενδιαφέροντος αρχαιολογικού χώρου της Αυλίδας. Τονίσαμε την κρίσιμη στιγμή αποφάσεων που θα μας βάλουν αντιμέτωπους με την ιστορία για το μέλλον του αρχαιολογικού χώρου και του φυσικού περιβάλλοντος.
Ο αρχαιολογικός χώρος της Αυλίδας, χρόνια υποβαθμισμένος και αφανής σε μία συνθήκη συγκάλυψης της αξίας και παγκόσμιας σημασίας του, έχει επιτελέσει επί δεκαετίες τον ιδανικό σκουπιδότοπο με τις Χημικές Βιομηχανίες, τα Ναυπηγεία, το μέχρι πρότινος εν λειτουργία Τσιμεντάδικο κλπ, να μολύνουν την περιοχή.
Μέχρι πριν από 12 χρόνια, ελάχιστοι από την τοπική κοινωνία της Χαλκίδας γνώριζαν πού βρίσκεται ο ναός της Αυλιδείας Αρτέμιδος, το Μικρό και το Μεγάλο Βαθύ, από όπου, όπως αναφέρεται από τον Όμηρο και τους αρχαίους τραγικούς, έγινε ο απόπλους προς την Τροία.
Ως πρωτοβουλία πολιτών, θεωρούμε ότι τώρα είναι μια εξαιρετικά κρίσιμη στιγμή για τον τόπο, μια τελευταία ευκαιρία για την προστασία και την ανάδειξη του παγκοσμίου ενδιαφέροντος αρχαιολογικού χώρου της Αυλίδας. Ταυτόχρονα υποστηρίζουμε την αξία της συμμετοχής των τοπικών κοινοτήτων και των τοπικών αυτοδιοικήσεων στον πολεοδομικό και χωρικό σχεδιασμό.
Ο χαρακτηρισμένος αρχαιολογικός χώρος της Αυλίδας, επίγειος και ενάλιος, είναι έκτασης περίπου 6.500 στρεμμάτων.
Αρχαιολογικές ανασκαφές έγιναν από τον Έφορο Αρχαιοτήτων Βοιωτίας, Ιωάννη Θρεψιάδη αρχικά το 1941 και στην συνέχεια από το 1956 έως το 1959 γύρω από την περιοχή όπου είχε εντοπιστεί ο ναός της Αυλιδείας Αρτέμιδος.
Στην μεγάλη αυτή περιοχή του αρχαιολογικού χώρου και ευρύτερα συνυπάρχουν κατάλοιπα πολλών διαφορετικών ιστορικών περιόδων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Ανάμεσα τους είναι:
Οι μυθικοί όρμοι Μικρό και Μεγάλο Βαθύ,
το Ιερό της Αυλιδείας Αρτέμιδος των κλασσικών χρόνων, με ενδείξεις κατασκευών από την γεωμετρική περίοδο.
η Μυκηναϊκή ακρόπολη στον λόφο Νησί η Βεσσαλά,
τα 11χιλιομέτρων ελληνιστικά τείχη στο Μεγάλο Βουνό με τις οχυρώσεις επί του διατειχίσματος στις κορυφές,
η Μυκηναϊκή θέση της περιοχής του Αγίου Νικολάου,
τα αρχαία πηγάδια, και καμίνια.
καθώς και ένα εκτεταμένο δίκτυο αρχαίων και παλιών μονοπατιών και ένας μεγάλος αριθμός ταμπουριών από την Τουρκοκρατία έως και μετά την Ελληνική Επανάσταση.
Όλα αυτά σε μία σπάνια όσο και παράδοξη συνύπαρξη με το πρώην εργοστάσιο των Τσιμέντων Χαλκίδας που κατασκευάστηκε στη θέση του μυκηναϊκού νεκροταφείου, του οποίου η ύπαρξη ήταν γνωστή από το 1928, στον λόφο Παρίπα στην Βόρεια χερσόνησο.
Το Τσιμεντάδικο με τις 4 τέσσερις Παραγωγικές μονάδες, έχει μια πορεία 100 χρόνων, άμεσα συνυφασμένη με την ιστορία του τόπου, με την οικονομική άνθησή του αλλά και την περιβαλλοντική επιβάρυνση της Αυλίδας και της Χαλκίδας.
Η ομάδα μας συνέταξε έκθεση τεκμηρίωσης για τις εγκαταστάσεις και την αξία του Τσιμεντάδικου. για την διατήρηση και επανάχρησή του. Την έκθεση αυτή, συνοδευόμενη από παραρτήματα με φωτογραφικό υλικό και παραδείγματα επανάχρησης, δημοσιοποιήσαμε και καταθέσαμε αρμοδίως τόσο στο ΥΠΕΝ όσο και στο ΥΠΠΟ ζητώντας την κήρυξη του Τσιμεντάδικου ως μνημείου της βιομηχανικής κληρονομιάς.
Το αίτημα μας δεν εξετάστηκε από το ΥΠΕΝ με την αιτιολογία ότι προέχει η προέγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου για την εγκατάσταση των logistic, με συνεπακόλουθο την καθολική κατεδάφιση του συγκροτήματος.
Όμως το ΥΠΠΟΑ σε κοινή συνεδρίαση του ΚΑΣ-ΚΣΝΜ χαρακτήρισε ως μνημεία τρία Σιλό και ένα κτήριο συνοδείας που ανήκουν στην Β΄ Παραγωγική Μονάδα της δεκαετίας του 1960.
Αξίζει να πούμε ότι η απόφαση αυτή είναι πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα.
Η ομάδα μας έχει προσφύγει σε αρμόδια δικαστικά όργανα για την γενόμενη κατεδάφιση ενός από τα κτήρια και για το γεγονός ότι δεν χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο μνημείο το σύνολο των εγκαταστάσεων, πράγμα το οποίο είχαμε αιτηθεί.
( Η κήρυξη ενός κτηρίου ως διατηρητέου μνημείου του προσδίδει προστιθέμενη αξία και αίγλη, το καθεστώς προστασίας μπορεί να κυμαίνεται, όμως απαιτείται προσεκτική και ενδελεχής μελέτη για τις όποιες παρεμβάσεις και οι χρήσεις οι οποίες θα προταθούν και οι οποίες θα πρέπει να είναι συμβατές)
¨… Το ανενεργό σήμερα συγκρότημα του εργοστασίου των Τσιμέντων Χαλκίδας είναι ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα της βιομηχανικής εποχής. Ανήκει σε μία ιδιαίτερη και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κατηγορία βιομηχανικών εγκαταστάσεων στις οποίες κυριαρχεί ο τύπος των κτηρίων μηχανών……Το ιστορικό συγκρότημα των Τσιμέντων Χαλκίδας, με τις υλικές και άϋλες διαστάσεις της ιστορίας του, διαθέτει τις αξίες εκείνες –ιστορική, κοινωνικοοικονομική, τεχνολογική, αρχιτεκτονική–, που το καθιστούν μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς όχι μόνο για την πόλη της Χαλκίδας και την Εύβοια, αλλά και για ολόκληρη τη χώρα. Και μπορεί να μετατραπεί μέσω της προσαρμοστικής αρχιτεκτονικής επανάχρησης των κελυφών του σε ένα ισχυρό και ελκυστικό τοπόσημο, αντλώντας εμπειρία τόσο από συναφή τοπικά όσο και διεθνή παραδείγματα (π.χ. το Τεχνολογικό πάρκο του Λαυρίου, (το οποίο και επισκεφθήκαμε πρόσφατα), το Lanschafts Park στο Duisburg της Γερμανίας κ.α.), ενώ θα συμβάλει αποφασιστικά στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου στο σύνολό του…¨. (TICCIH) Γραμματεία Ελληνικού Τμήματος, απόσπασμα από την εισήγηση προς το ΥΠΠΟΑ για την κήρυξη του Τσιμεντάδικου.
Θεωρούμε ότι οι προτεινόμενες χρήσεις και μελέτες δεν πρέπει να είναι αποσπασματικές, αντίθετα, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το ισχύον ΓΠΣ της Αυλίδας, την φέρουσα ικανότητα του τόπου, την πολυσήμαντη ιστορία όλης της περιοχής, τους άξονες προτεραιότητας που θέτει η Αναθεώρηση του Περιφερικού Χωροταξικού Πλαισίου της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας για μελέτες που θα αφορούν :
• α. «Αποκατάσταση και ανάδειξη του διεθνούς ενδιαφέροντος υποβαθμισμένου τοπίου του ευρύτερου αρχαιολογικού χώρου της Αυλίδας»
• και β. ένα “Ολοκληρωμένο σχέδιο προστασίας, ανάδειξης, διαχείρισης ενός διαχρονικού αρχαιολογικού πολιτιστικού πάρκου στον αρχαιολογικό χώρο της Αυλίδας και διασύνδεσής του με τη Χαλκίδα”.
Κατά συνέπεια:
• Θα πρέπει να γίνει συστηματική ανασκαφική διερεύνηση και καθορισμός ζωνών προστασίας, για όλα τα μνημεία του ευρύτερου αρχαιολογικού χώρου της Αυλίδας.
• Πρέπει να αναγνωριστεί η αξία της σύγχρονης βιομηχανικής κληρονομιάς της Εύβοιας μέσω της διατήρησης και προσαρμοστικής επαναχρησιμοποίησης των ανενεργών εγκαταστάσεων του βιομηχανικού συγκροτήματος των Τσιμέντων Χαλκίδος για χρήσεις πολιτιστικές, εκπαιδευτικές, αθλητικές, και άλλες που συνάδουν με τον αρχαιολογικό χώρο.
Όπως γνωρίζουμε σε ΦΕΚ που έχει δημοσιευτεί από το 2018, στο Ε.Κ.Π.Α. έχει δημιουργηθεί η «Τεχνόπολη Ευρίπου» ως Σύμπλεγμα Τεχνολογίας, Τέχνης και Πολιτισμού στην ευρύτερη εδαφική περιφέρεια της Χαλκίδας, ως χώρος ανάπτυξης καινοτόμων ερευνητικών, αναπτυξιακών και πολιτιστικών δομών¨. Θα ήταν μια πολύ καλή σύμπραξη αυτή με το Πανεπιστήμιο Αθηνών για την διερεύνηση της πιθανότητας εγκατάστασης των δομών αυτών στο Τσιμεντάδικο.
Έτσι θα μπορούσε να δημιουργηθεί η ικανή και αναγκαία συνθήκη ο αρχαιολογικός χώρος της Αυλίδας στο σύνολο του ως τόπος παλίμψηστος, να διεκδικήσει μια θέση ανάμεσα στα πολιτιστικά μνημεία της UNESCO, αποκαθιστώντας την παγκόσμια αξία του.
Προς την κατεύθυνση αυτή η ομάδα μας έχει συντάξει master plan με προτεινόμενες χρήσεις και διασυνδέσεις, το ποίο πρόσφατα καταθέσαμε και στον Δήμο ενόψει της διαβούλευσης των ΤΠΣ.
Κατά την συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου διακινήσαμε το ψήφισμα της πρωτοβουλίας προς ενημέρωση των παρευρισκομένων, για τους σκοπούς της ομάδας μας, τους φορείς που μας στηρίζουν αλλά και για να συλλέξουμε υπογραφές.
Η προσπάθειες και ο αγώνα μας δεν υποκινούνται από κανένα κόμμα, αλλά είναι επιθυμητή και αναγκαία η στήριξη όλων των τοπικών κοινωνικών ομάδων και φορέων όλων των πολιτών ακόμα και παρατάξεων.
Η παράταξη της Λαϊκής Συσπείρωσης του Δήμου, υιοθετεί τις απόψεις μας και έφερε στο ΔΣ της 22_07_24, προς ψήφιση και το δικό μας κείμενο.
Ζητήσαμε μονοθεματική συνεδρίαση για το μέλλον του αρχαιολογικού χώρου της Αυλίδας, αρχής γενομένης ζητήσαμε να τοποθετηθούν οι παρατάξεις για τα logistics. (με τα οποία σημειωτέον, μπορεί να μεταφερθούν ακόμα και σκουπίδια, απαντώντας στην θέση της Δημάρχου που υποστηρίζει την χρήση αυτή στο Τσιμεντάδικο και την μεταφορά του λιμανιού της Χαλκίδας στην θέση αυτή).
ΤΟ ΨΗΦΙΣΜΑ ΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ (μέχρι στιγμής):
• MONUMENTA
• ΔΙΚΤΥΟ ¨ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ¨ 2/ΒΑΘΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
• Πανελλήνιο Σωματείο Εκτάκτου Προσωπικού Υπουργείου Πολιτισμού
• Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων Σ.ΕΚ.Α.
• Σύλλογος Συντηρητών Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΣΣΑΕΤΤΕ)
• Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Χαλκίδας (Ε.Ο.Σ. Χαλκίδας)
• Σύλλογος Φίλων Γιάννη Σκαρίμπα
• ΕΛΜΕ ΕΥΒΟΙΑΣ
• Σύλλογος ΣΙΔΕΡΙΤΗΣ
• Ομάδα Διατήρησης Δημοτικής Αγοράς Χαλκίδας
• Εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας
• Ομάδα πολιτών για την διάσωσης του υγροβιότοπου του ¨Κολοβρέκτη¨
ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΚΤΗΡΙΑΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΤΣΙΜΕΝΤΑΔΙΚΟΥ ΩΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ:
• ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ (TICCIH) Γραμματεία Ελληνικού Τμήματος
• Συμβούλιο Βιομηχανικής Κληρονομιάς της (ΕΛ.ΕΤ) ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και πολιτισμού
• Εταιρεία για την προστασία της φυσικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας & Κύπρου MONUMENTA
• Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Εύβοιας
για την ΣΥΛΛΟΓΗ ΥΠΟΓΡΑΦΩΝ
