-Τι συμβαίνει στη Σρι Λάνκα;
Ο πρωθυπουργός Μαχίντα Ρατζαπάκσα αποχωρεί μετά από εβδομάδες διαμαρτυριών ενώ στη χώρα απομένουν μόλις 50 εκατ. δολάρια στα αποθεματικά.
-Και τι μας νοιάζει εμάς; Δεν είναι μια μεμονωμένη κρίση;
Το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμούν πως η χρεοκοπία δεν οφείλεται απλώς στην κακοδιαχείριση της χώρας, αλλά είναι ενδεικτική μιας ευρύτερης, διεθνούς κρίσης και η Σρι Λάνκα είναι απλώς το πρώτο «καναρίνι στο ανθρακωρυχείο.»
Δηλαδή;
-Σε ολόκληρο τον κόσμο, χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος είναι αντιμέτωπες με μία τριπλή κρίση: την πανδημία, το αυξανόμενο κόστος του χρέους τους και την ακρίβεια σε τρόφιμα και καύσιμα που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
-Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, David Malpass, θεωρεί πως οι πρώτες που απειλούνται είναι οι αναπτυσσόμενες χώρες: αντιμετωπίζουν ξαφνικές αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας, των λιπασμάτων και των τροφίμων, παράλληλα με την πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων.
-Και πόσες χώρες έχουν προβλήματα;
Από τις 195 χώρες του πλανήτη, οι 107 χώρες αντιμετωπίζουν τουλάχιστον ένα από τα τρία «σοκ»: αύξηση των τιμών των τροφίμων, αύξηση των τιμών της ενέργειας ή αυστηρότερες χρηματοπιστωτικές συνθήκες. Ταυτόχρονο, τριπλό σοκ αντιμετωπίζουν 69 χώρες από αυτές τις χώρες: 25 στην Αφρική, 25 στην Ασία και τον Ειρηνικό και 19 στη Λατινική Αμερική και τον Ειρηνικό.
-Μα πόσο μακριά φτάνει η κρίση από τον πόλεμο στην Ουκρανία;
Σκέψου ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει ξεκινήσει συνομιλίες οικονομική διάσωση με την Αίγυπτο και την Τυνησία – και οι δύο είναι μεγάλοι εισαγωγείς σιταριού από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Το ΔΝΤ μιλά και με το Πακιστάν που αναγκάζεται να επιβάλει διακοπές ρεύματος λόγω του υψηλού κόστους της εισαγόμενης ενέργειας.
Η Αργεντινή υπέγραψε πρόσφατα μια συμφωνία για ένα χρέος 45 δισ. δολαρίων με το ΔΝΤ ενώ κινδυνεύουν και το Ελ Σαλβαδόρ και το Περού. Στην υποσαχάρια Αφρική υπό επιτήρηση είναι η Γκάνα, η Κένυα, η Νότια Αφρική και η Αιθιοπία.
-Η Τουρκία δεν χρεοκοπεί εδώ και μήνες;
Πολλοί θεωρούσαν ότι η Τουρκία θα ήταν το πρώτο κομμάτι του ντόμινο που θα έπεφτε, αλλά παρά τον καλπάζοντα πληθωρισμό που έχει σκαρφαλώσει στο 70%, η χώρα εξακολουθεί να στέκεται. Σε αντίθεση με άλλες χώρες που απειλούνται, η Τουρκία είναι σε θέση να θρέψει τον λαό της.
-Τώρα τι γίνεται;
Η πανδημία και ο πόλεμος οδήγησαν σε τεράστια αύξηση του δανεισμού. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, περίπου το 60% των χωρών με χαμηλότερο εισόδημα αντιμετώπιζαν πρόβλημα χρέους ή υψηλό κίνδυνο πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά τώρα το κόστος εξυπηρέτησης του δανεισμού αυξάνεται κατακόρυφα, ιδίως για τις χώρες που έχουν συσσωρεύσει χρέη σε ξένο νόμισμα.
-Και τι σχέση έχει το νόμισμα;
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ώθησε τους επενδυτές να αναζητήσουν «καταφύγιο» στο αμερικανικό δολάριο, ρίχνοντας την αξία άλλων νομισμάτων αναδυόμενων αγορών. Τα υψηλότερα επιτόκια από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και την κεντρική τράπεζα της Αμερικής, επιδεινώνουν το πρόβλημα.
Οι κρίσεις στις αναδυόμενες αγορές δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά ο Διευθυντής του Τμήματος Στρατηγικών Παγκοσμιοποίησης και Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, Kozul-Wright, εκτιμά πως η διεθνής κοινότητα δεν ήταν καλά προετοιμασμένη για να αντιμετωπίσει το διαφαινόμενο πρόβλημα χρέους. «Το σύστημα μπορούσε να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα μεμονωμένα από χώρα σε χώρα (…) Αλλά προς το παρόν δεν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστούν» ταυτόχρονα.
-Και τώρα τι;
Η Σρι Λάνκα είναι η πρώτη χώρα που λυγίζει κάτω από τις αυξανόμενες οικονομικές πιέσεις που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Είναι απίθανο να είναι η τελευταία.
