Η υπόθεση Πάτση ανέδειξε τις δαιδαλώδεις διαδρομές που ακολουθεί πλέον στην χώρα μας ένα «κόκκινο δάνειο» έως τη ρύθμισή του ή τον πλειστηριασμό: Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια όλα τα τραπεζικά ιδρύματα έχουν «καθαρίσει» τους ισολογισμούς τους από μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία έχουν «μετακομίσει» σε funds, εισπρακτικές, servicers και δικηγορικά γραφεία που έχουν αναλάβει πλέον τη «βρώμικη δουλειά».
Γράφει ο Βαγγέλης Δουράκης
Ούτε είναι τυχαίο φυσικά ότι αν ρίξει κανείς μια ματιά στην πλατφόρμα των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών θα διαπιστώσει ότι σπάνια τράπεζα θα βγάλει στο «σφυρί» ακίνητο και αντίθετα η συντριπτική πλειοψηφία των πλειστηριασμών διενεργείται από Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις ή ΕΔΑΔΠ (σ.σ.: πρόκειται για τους αποκαλούμενους servicers) όπως είναι καταγεγραμμένες στις λίστες της Τράπεζας της Ελλάδας.
Από τις τράπεζες «μετακόμισαν» τα «κόκκινα δάνεια» σε funds και εισπρακτικές
Η διαχείριση σχεδόν του συνόλου των «κόκκινων δανείων» έχει περάσει πλέον στην αλυσίδα των funds, servicers και εισπρακτικών, γι’ αυτό και σπάνια πια εμφανίζονται τραπεζικά ιδρύματα στις λίστες των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών ως επισπεύδοντες.
Και αυτό γιατί, μπορεί από το 2016 μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2021 τα «κόκκινα δάνεια» που είχαν συσσωρευτεί στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών και άγγιζαν σχεδόν τα 110 δισ. ευρώ, να εμφανίζεται πως περιορίστηκαν πριν από ένα χρόνο δραστικότατα στα μόλις 18 δισ. (!!), η πραγματικότητα όμως είναι λίγο διαφορετική: Περί τα 100 δισ. απλά «μετακόμισαν» από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στον μηχανισμό διαχείρισης απαιτήσεων που έχει στηθεί και έτσι είναι άλλες οι εταιρείες, οι οποίες κάνουν πλέον το «παιχνίδι».
Με άλλα λόγια οι τράπεζες «καθάρισαν» τους ισολογισμούς τους, αλλά τα «κόκκινα δάνεια» δεν εξαφανίστηκαν ούτε εισπράχθηκαν ως δια μαγείας: Τη «βρώμικη δουλειά» και τις διευθετήσεις με τα νοικοκυριά, την έχουν αναλάβει πια funds, ΕΔΑΔΠ, Εταιρείες Ενημέρωσης Οφειλετών για Ληξιπρόθεσμες Απαιτήσεις (ή με άλλα λόγια εισπρακτικές) και δικηγορικά γραφεία.
Η «ακτινογραφία» των ξένων funds
Πώς λειτουργεί λοιπόν το σύστημα που έχει συγκεντρώσει στα χέρια του τα «κόκκινα δάνεια» των εγχώριων τραπεζών και το οποίο έρχεται να αναδείξει στην επικαιρότητα η υπόθεση του Ανδρέα Πάτση;
Σήμερα -στην πλέον εξελιγμένη μορφή του- στην κορυφή βρίσκονται τα funds της αλλοδαπής: Πρόκειται για εξειδικευμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού, τα οποία κάνουν αυτήν ακριβώς την «δουλειά». Αγοράζουν «κοψοχρονιά» δάνεια που αδυνατούν να διαχειριστούν οι τράπεζες και αναλαμβάνουν κατόπιν τα ίδια να τα εισπράξουν, ποντάροντας τελικά στο ότι θα κερδίσουν κάτι παραπάνω από τα ποσά που έδωσαν στις τράπεζες.
Με άλλα λόγια, αγοράζουν μια απαίτηση ας πούμε ύψους 100 ευρώ. Δίνουν 20 ευρώ μετρητά στην τράπεζα η οποία κερδίζει άμεσα ρευστό και ταυτόχρονα ξεφορτώνεται ένα δάνειο που είναι αμφίβολο πότε και αν θα το εισπράξει. Κατόπιν προσεγγίζουν τον δανειολήπτη και του ζητούν να ρυθμίσει το δάνειό του κάνοντάς του και μια έκπτωση.
Στην περίπτωσή μας από τα 100 ευρώ αξία της απαίτησης, μπορούν να ζητήσουν να επιστρέψει ο δανειολήπτης τα 50. Και έτσι τα funds βγαίνουν κερδισμένα: Από τα 20 ευρώ που έδωσαν για την αγορά του δανείου, εισπράττουν 50. Αν δεν ενδώσει ο δανειολήπτης απλά προχωρούν σε πλειστηριασμούς. Και κάπου εδώ ενεργοποιούνται οι υπόλοιποι … κρίκοι της αλυσίδας.
Πότε μπαίνουν στο «παιχνίδι» Εταιρείες διαχείρισης και εισπρακτικές
Τα funds είναι αδειοδοτημένα γι’ αυτή την δουλειά στην χώρα που εδρεύουν: Για να την κάνουν στην Ελλάδα (και εφόσον έχουν έδρα σε χώρα που συνεργάζεται με την Ελλάδα και υπάρχει σχετική συμφωνία), θα πρέπει είτε να ανοίξουν υποκατάστημα, είτε να εκχωρήσουν τα δάνεια σε «υπεργολάβους», σε συνεργάτες που μπορούν να κάνουν την δουλειά εδώ.
Για γραφειοκρατικούς –και όχι μόνον- λόγους σπάνια επιλέγουν να ανοίξουν υποκατάστημα, οπότε εκχωρούν τα δάνεια σε ντόπιους Servicers γνωστοί ως Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις ή ΕΔΑΔΠ.
Λειτουργούν υπό την αιγίδα της Τράπεζας της Ελλάδας και βάσει συγκεκριμένων κανόνων που δεν τους επιτρέπουν να γίνουν εξαιρετικά πιεστικοί προκειμένου να εισπράξουν τα χρήματα των δανείων που έχουν στην κατοχή τους.
Έτσι, όταν τους προκύψουν δυσκολίες εκχωρούν και εκείνοι με την σειρά τους δάνεια -προκειμένου αυτά να μπουν στα ταμεία τους και εντέλει στα ταμεία του fund- στις εισπρακτικές ή όπως αποκαλούνται επισήμως Εταιρείες Ενημέρωσης Οφειλετών Για Ληξιπρόθεσμες. Οι εν λόγω εταιρείες λειτουργούν σε συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο και εποπτεύονται από το Υπουργείο Ανάπτυξης που μάλιστα έχει επιβάλει σε κάποιες από αυτές πρόστιμα.
Αναλαμβάνουν λοιπόν αυτές το στενό μαρκάρισμα και αν τα βρουν και εκείνες «σκούρα» πάνε σε ακόμη πιο δραστικές λύσεις: Τα δικηγορικά Γραφεία – Εισπρακτικές. Οι καταγγελίες των πολιτών δείχνουν πως πρόκειται για την πιο «σκληρή» ομάδα αυτής της αλυσίδας, μια ομάδα άλλωστε που δεν κινείται εντός συγκεκριμένου πλαισίου ούτε έχει κάποια σχετική εποπτεία.
Όλοι οι κρίκοι πάντως της εν λόγω αλυσίδας θέτουν από την αρχή ένα συγκεκριμένο δίλλημα στους δανειολήπτες: Ή ρυθμίζετε το δάνειό σας ή βγαίνει σε πλειστηριασμό!
Τα στοιχεία της ΤτΕ για τα ποσά των δανείων στα funds
Για να γίνει ωστόσο εμφανής η μετατόπιση «κόκκινων δανείων» από τις τράπεζες στην αλυσίδα funds-servicers-εισπρακτικές και να αναδειχτεί ο κομβικός ρόλος που πλέον έχουν στην χώρα μας, αρκεί ίσως η παράθεση των στοιχείων της Τράπεζας της Ελλάδας τα οποία αφορούν στην δραστηριότητά τους την περασμένη χρονιά.
Συγκεκριμένα, κατά το β΄ τρίμηνο του 2022, η ονομαστική αξία των δανείων του ιδιωτικού τομέα του εσωτερικού, τα οποία διαχειρίζονται οι εγχώριες ΕΔΑΔΠ και έχουν μεταβιβαστεί σε εξειδικευμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού μειώθηκε κατά 695 εκατ. ευρώ
- Η συνολική αξία των δανείων αυτής της κατηγορίας διαμορφώθηκε σε 86.966 εκατ. ευρώ στο τέλος του β΄ τριμήνου του 2022, έναντι 87.661 εκατ. ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο.
- Η ονομαστική αξία των υπό διαχείριση επιχειρηματικών δανείων ανήλθε σε 32.366 εκατ. ευρώ στο τέλος του β΄ τριμήνου του 2022, από 32.811 εκατ. ευρώ στο τέλος του προηγούμενου τριμήνου.
Αναλυτικότερα, η ονομαστική αξία των δανείων προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις (ΜΧΕ) μειώθηκε κατά 424 εκατ. ευρώ και διαμορφώθηκε σε 32.284 εκατ. ευρώ στο τέλος του β΄ τριμήνου του 2022. Από τα υπό διαχείριση δάνεια προς τις ΜΧΕ, ποσό 16.576 εκατ. ευρώ αφορά δάνεια προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ).
Η ονομαστική αξία των υπό διαχείριση δανείων προς λοιπά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μειώθηκε κατά 22 εκατ. ευρώ στα 82 εκατ. ευρώ στο τέλος του β΄ τριμήνου του 2022.
Η ονομαστική αξία των υπό διαχείριση δανείων προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις μειώθηκε κατά 151 εκατ. ευρώ έναντι του προηγούμενου τριμήνου και διαμορφώθηκε σε 12.080 εκατ. ευρώ στο τέλος του β΄ τριμήνου του 2022.
Η ονομαστική αξία των υπό διαχείριση δανείων προς ιδιώτες και ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα μειώθηκε κατά 99 εκατ. ευρώ έναντι του προηγούμενου τριμήνου και διαμορφώθηκε σε 42.520 εκατ. ευρώ στο τέλος του β΄ τριμήνου του 2022. Αναλυτικότερα, τα υπό διαχείριση καταναλωτικά δάνεια παρουσίασαν μείωση κατά 40 εκατ. ευρώ και διαμορφώθηκαν σε 18.217 εκατ. ευρώ. Τα υπό διαχείριση στεγαστικά δάνεια παρουσίασαν μείωση κατά 53 εκατ. ευρώ και διαμορφώθηκαν σε 24.117 εκατ. ευρώ.
Γιατί απαγορεύεται στους δανειολήπτες να αγοράσουν το «κόκκινο δάνειό» τους
Και η απάντηση σε ένα ερώτημα που είναι σχεδόν βέβαιο πως έχουν αρκετοί δανειολήπτες: Γιατί ένα fund να μπορεί να αγοράσει το κόκκινο δάνειο ενός δανειολήπτη στο 10- 20- 30% της αξίας του και απαγορεύεται να το κάνει ο ίδιος ο δανειολήπτης;
Η απάντηση δυστυχώς είναι τόσο κυνική όσο και απλή: Γιατί εάν δινόταν αυτή η δυνατότητα για εξαγορά από τον ίδιο τον δανειολήπτη του δανείου του αποπληρώνοντας ένα μικρό ποσοστό του, τότε την αμέσως επόμενη στιγμή είναι… μαθηματικά βέβαιο πως θα είχαμε στάση πληρωμών και θα κατέρρεε το σύστημα.
