Με θετικό πρόσημο για την εβδομάδα κατάφεραν να κλείσουν οι μεγάλες αγορές της Ευρώπης χάρη κυρίως στην είδηση περί πιθανής συνάντησης Πούτιν – Ζελένσκι, αλλά και τις δηλώσεις του Ρώσου προέδρου περί θετικής τροπής των συνομιλιών με την ουκρανική πλευρά. Βέβαια πώς γίνεται ο Πούτιν να «βλέπει» πρόοδο στις συνομιλίες με την Ουκρανία και ταυτόχρονα να ζητά εθελοντές και μαχητές από Μέση Ανατολή είναι απορίας άξιον, όμως οι αγορές προτίμησαν την Παρασκευή να αγνοήσουν την απόσταση μεταξύ των δηλώσεων του Ρώσου Προέδρου και των πράξεων του.Παρά το θετικό πρόσημο όμως για τις περισσότερες ευρωπαϊκές αγορές, δεν παύει η εβδομάδα αυτή να αποτελεί την εβδομάδα που έβαλε στο τραπέζι και άλλες κυρώσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.Kαταρχήν, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μετά τη λήξη της άτυπης Συνόδου που πραγματοποιήθηκε στις Βερσαλλίες την Παρασκευή, ανακοίνωσε την επιβολή νέου, τέταρτου πακέτου κυρώσεων κατά της Ρωσίας.Η Μόσχα από την πλευρά της είχε ήδη αποφασίσει από την Πέμπτη να «παγώσει» προσωρινά τις εξαγωγές λιπασμάτων ως ανταπάντηση στα προβλήματα που δημιουργεί η Δύση στην Ρωσία.Η Ρωσία ως ο μεγαλύτερος παραγωγός και εξαγωγέας λιπασμάτων παγκοσμίως ανακοίνωσε ότι αναπόφευκτα οι κυρώσεις θα έχουν αρνητικές συνέπειες για τις παγκόσμιες αγορές και ήρθε η ώρα των τροφίμων να μπουν στο παιχνίδι.Στο σημείο αυτό να προσθέσουμε ότι η Ρωσία απαγόρευσε επίσης έως τα τέλη του έτους τις εξαγωγές ορισμένων προϊόντων και εξοπλισμού από τη χώρα. Η απαγόρευση αυτή αφορά τεχνολογίες που συνδέονται με τις τηλεπικοινωνίες, την ιατρική, τα αγροτικά μηχανήματα ορισμένα είδη ξύλου και ηλεκτρικό εξοπλισμό, ενώ να τονίσουμε ότι οι εξαγωγές αυτές θα είναι δυνατές προς τις χώρες της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (UEE), μιας τελωνειακής ένωσης υπό την ηγεσία της Μόσχας, και προς τις αυτονομιστικές δημοκρατίες της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας.Να υπενθυμίσουμε ότι ήδη από τον Νοέμβριο του 2021 η Ρωσία είχε βάλει ποσοστώσεις στις εξαγωγές των αζωτούχων και σύνθετων λιπασμάτων, προκειμένου να αποτρέψει ελλείψεις στην εγχώρια αγορά. Επιπλέον, ας μην ξεχνάμε ότι οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου είχαν οδηγήσει ήδη από τον περσινό φθινόπωρο πολλές βιομηχανίες αζωτούχων λιπασμάτων σε μείωση παραγωγής. Αυτή η εξέλιξη σε συνδυασμό με τις ξηρασίες και τις πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2021 και τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες λόγω της Covid-19, εκτόξευσε αρκετούς μήνες πριν την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία τις τιμές των τροφίμων, όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει και από το παρακάτω διάγραμμα του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (εφεξής FAO).Η περαιτέρω διακοπή της παραγωγής και των εξαγωγών λιπασμάτων από τη Ρωσία σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο σιτοβολώνας της Ευρώπης που δεν είναι άλλος από την Ουκρανία, εκ των πραγμάτων θα έχει μειωμένη παραγωγή λόγω της απομάκρυνσης των αγροτών από τις καλλιέργειες και μειωμένες εξαγωγές λόγω του κλείσιματος των λιμανιών, θα συμβάλει σε ακόμη υψηλότερες τιμές των τροφίμων σε όλο τον κόσμο καθώς θα βλάψει σημαντικά τη γεωργία. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι σε δύο εβδομάδες από σήμερα οι αγρότες θα ξεκινούσαν την περίοδο φύτευσης στην Ουκρανία.Αλλά και οι εξαγωγές από τη Ρωσία θα είναι μειωμένες κάτι που θα εκτοξεύσει τις τιμές των σιτηρών, όπως έγινε άλλωστε και το 2010, μετά από μια σειρά ξηρασιών και πυρκαγιών ή αμέσως μετά την έναρξη της πανδημίας το 2020, όταν η Ρωσία διέκοψε προσωρινά τις εξαγωγές σιτηρών.Η ίδια εικόνα και σε ένα ακόμα βασικό καταναλωτικό προϊόν, τα μαγειρικά λάδια.Το 60% των εξαγωγών ηλιέλαιου από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας καθυστερεί να φτάσει σε πολλές χώρες της Δύσης, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, ενώ την ίδια στιγμή η παραγωγή ηλίανθου και καλαμποκιού θα είναι αισθητά μειωμένη σε Ουκρανία και Ρωσία.Το συμπέρασμα από όλα τα παραπάνω είναι ότι οι τιμές των τροφίμων θα συνεχίσουν τις υψηλές πτήσεις τους και ενδεχομένως η κλίση της καμπύλης της ανόδου αυτής να είναι πολύ πιο απότομη τους αμέσως επόμενους μήνες.Μικρού μεγέθους το τάιμ άουτ στις ενεργειακές τιμέςΟι μέχρι τώρα δεσμεύσεις που ανέλαβε η Ρωσία σχετικά με την εκπλήρωση των διεθνών ενεργειακών συμβάσεων της περιόρισε αρκετά αυτή την εβδομάδα τις ανησυχίες περί προβλημάτων ενεργειακού εφοδιασμού στην αγορά.Ουκ ολίγοι traders άλλωστε έσπευσαν να κεφαλαιοποιήσουν μέρος των κερδών τους, ειδικά μετά τις δηλώσεις περί πιθανής συνάντησης μεταξύ του Ρώσου και του Ουκρανού προέδρου.Στην αγορά του πετρελαίου αλλά και του φυσικού αερίου τα σενάρια είναι δύο. Αν ο πόλεμος κλιμακωθεί και επεκταθούν οι κυρώσεις, τότε το ταβάνι μπορεί να είναι εξαιρετικά υψηλό για τις πετρελαϊκές τιμές όσο και για τις τιμές του φυσικού αερίου.Αν οι πολεμικές επιχειρήσεις όμως σταματήσουν τις επόμενες ημέρες, αμφότερα θα αποκλιμακωθούν. Κάθε φορά που το πετρέλαιο φθάνει στα 133 δολάρια/βαρέλι φαίνεται ότι το δεύτερο σενάριο επικρατεί στο μυαλό των traders.Το καλό σενάριο για αποκλιμάκωση στις τιμές του πετρελαίου πριμοδοτείται και από την πρωτοβουλία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων να πιέσουν τα υπόλοιπα μέρη του OPEC υπέρ της αύξησης της παραγωγής πετρελαίου. Αν και το μήνυμα «μετριάστηκε» από τον υπουργό ενέργειας Suhail Al-Mazrouei, εντούτοις δεν παύει να «έχει πέσει» στο τραπέζι, αν και η γνώμη της στήλης είναι ότι δύσκολα θα φέρει αποτέλεσμα.Υπάρχουν όμως και άλλοι μπαλαντέρ.Η πιθανή επιστράτευση του Ιράν αλλά και της Βενεζουέλας πιθανόν να βοηθήσουν ακόμα περισσότερο την αγορά.Η απελευθέρωση στρατηγικών αποθεμάτων και το σχέδιο για δράση 10 σημείων που θα ανακοινώσει την άλλη εβδομάδα η ΙΕΑ στη διάσκεψη ενέργειας στο Παρίσι θα βάλουν επίσης το λιθαράκι τους. Ένα λιθαράκι που θα είναι σαφέστατα μεγαλύτερο από την πλευρά της αύξησης της σχιστολιθικής παραγωγής των ΗΠΑ.Τέλος, η λήξη των πολεμικών επιχειρήσεων πιθανόν να σηματοδοτήσει ότι δεν θα προχωρήσουν οι κυρώσεις εκατάρωθεν Ρωσίας –Δύσης στο ενεργειακό επίπεδο, με αποτέλεσμα να απελευθερωθούν οι συναλλαγές για το ρωσικό πετρέλαιο από τον σκεπτικισιμό και την αναβλητικότητα που τις χαρακτηρίζουν αυτή τη στιγμή, τόσο από τους συναλλασσόμενους όσο και από τις τράπεζες που τις καλύπτουν.Όλα τα παραπάνω θα βοηθήσουν στην αποκλιμάκωση των τιμών, πολύ δύσκολα όμως η αποκλιμάκωση αυτή θα μεταφραστεί σε επιστροφή των τιμών σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές.Το σχέδιο της Ευρώπης για την αλλαγή του ενεργειακού μείγματος προκειμένου να ανεξαρτοποιηθεί ενεργειακά πλήρως από τη Ρωσία, συνεπάγεται αυξημένο κόστος ενέργειας για κάποια χρόνια.Επίσης ας μη ξεχνάμε την επιμονή της Σαουδικής Αραβίας για πετρελαϊκές τιμές από ένα επίπεδο και πάνω, το οποίο είναι πάνω από τα 70-76 δολάρια/βαρέλι.Λίγο πιο πάνω βρίσκεται άλλωστε και το επιθυμητό ύψος των τιμών για τους σχιστολιθικούς παραγωγούς, προκειμένου να έχουν το κίνητρο να αυξήσουν τις επενδύσεις τους ώστε να αυξηθεί με τη σειρά της η παραγωγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου.Το συμπέρασμα; Στο χειρότερο σενάριο που οι πολεμικές επιχειρήσεις κρατήσουν έως τα τέλη Μαρτίου, το πετρέλαιο ίσως δει ακόμα και τα 160 δολάρια το βαρέλι, χωρίς να αποκλείεται ένα «πυροτέχνημα» ακόμα και προς τα επίπεδα που υποννόησε ο Ρώσος πρόεδρος. Όπως και να έχει, τιμές πάνω από τα 160 δολάρια/βαρέλι θα αρχίσουν να «καταστρέφουν» τη ζήτηση.Ακόμα και στο καλό σενάριο όμως που οι πολεμικές επιχειρήσεις λήξουν και ο ενεργειακός εφοδιασμός φύγει σαν κίνδυνος από το τραπέζι, δύσκολα οι τιμές να υποχωρήσουν σε χαμηλότερα επίπεδα των 80 δολλαρίων +_10%, δεδομένου ότι το πιθανότερο σενάριο κατά την άποψη μας είναι οι κυρώσεις να παραμείνουν εν ενεργεία και η Δύση να κλιμακώσει περαιτέρω την αντίδραση της, προκειμένου όχι μόνο να αποδυναμώσει τη Ρωσία αλλά και να στείλει ένα δυνατό μήνυμα προς την Κίνα.Το διακύβευμα της βιομηχανίαςΗ άνοδος στις τιμές του πετρελαίου και της ενέργειας μαζί με τις ελλείψεις στην αγορά δημιουργούν αυτή τη στιγμή ένα ασφυκτικό περιβάλλον για τις μεγάλες βιομηχανίες.Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του γκρουπ VW, Ηerbert Diess, το ενδεχόμενο να διαρκέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα έχει μεγαλύτερες συνέπειες από εκείνες της πανδημίας Covid-19.Ακόμα και αν ολοκληρωθούν σύντομα οι πολεμικές επιχειρήσεις, το περιβάλλον θα γίνει μεν ελαφρά καλύτερο, αλλά τα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού σε όλο τον κόσμο θα χρειαστούν μήνες να εξομαλυνθούν, κάτι που θα επιτείνει τις αυξήσεις τιμών και ως εκ τούτου τον πληθωρισμό, ο οποίος αναμένεται να κλείσει πάνω από το 7% για ολόκληρο το 2022.Οι ελλείψεις στον ανεφοδιασμό με κρίσιμα υλικά και εξαρτήματα έχουν οδηγήσει την εμβληματική αυτοκινητοβιομηχανία σε σημαντικά προβλήματα στα εργοστάσια της σε όλη την Ευρώπη, ενώ φυσικά έχει ήδη διακόψει την παραγωγή των εργοστασίων της στη Ρωσία.Λίγο πολύ η εικόνα είναι ίδια για όλη την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Υψηλές τιμές ενέργειας, σημαντικές ελλείψεις σε εξαρτήματα και πρώτες ύλες πιθανότατα να βάλουν ταβάνι στη δυναμικότητα παραγωγής τους επόμενους μήνες. Επιπλέον όσες έχουν έκθεση στη ρωσική αγορά δεν γνωρίζουν αυτή τη στιγμή με τι κόστος θα κλείσουν αυτές οι θέσεις, ειδικά μετά τις τελευταίες δηλώσεις του Πούτιν όσον αφορά την αποχώρηση των πολυεθνικών από τη Ρωσία.
Κάτω από αυτό το πρίσμα, πολλά θα εξαρτηθούν για την πορεία των μεγάλων βιομηχανικών ομίλων από τις τελικές αποφάσεις που θα πάρει η Ευρώπη περί του σχεδίου για την απεξάρτηση της από το ρωσικό πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα έως το 2027. Το σχέδιο αυτό όπως ανακοίνωε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εχθές μετά την ολοκλήρωση της άτυπης Συνόδου στις Βερσαλλίες, θα ανακοινωθεί στα μέσα του Μαίου.Ανεξάρτητα όμως από το σχέδιο αυτό, ένα είναι σίγουρο. Η βιομηχανία της Ευρώπης –και όχι μόνο-θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι το «μεγάλο παγκόσμιο χωριό» όπως το ξέραμε τα τελευταία 30 χρόνια, ισοπεδώθηκε μαζί με τις περισσότερες πόλεις της Ουκρανίας.Οι πρώτοι τριγμοί ξεκίνησαν από τον σινοαμερικανικό εμπορικό πόλεμο επί Ντοναλτ Τραμπ, συνέχισαν με την «μόλυνση» των εφοδιαστικών αλυσίδων από την πανδημία και από ότι φαίνεται η χαριστική βολή δόθηκε από τις επεκτατικές διαθέσεις της Ρωσίας και την απροκάλυπτη εισβολή της στην Ουκρανία.Η «επόμενη ημέρα» συνοδεύεται από υψηλό κόστος ενέργειας και πρώτων υλών, το οποίο θα μειώσει την αγοραστική δύναμη μας ως καταναλωτές. Αυτό θα έχει αντίκρυσμα στις πωλήσεις και την κερδοφορία των επιχειρήσεων, με τη σκυτάλη να παίρνει η απασχόληση και έτσι να σχηματίζεται ένας αρκετά οδυνηρός φαύλος κύκλος.Οι τεκτονικές μετακινήσεις που ετοιμάζονται και οι οποίες θα «σπάσουν» το παγκόσμιο χωριό σε αρκετά κομμάτια, θέλουν ιδιαίτερη μελέτη και πάνω από όλα «συνετή και γρήγορη προσαρμογή» , όχι μόνο σε επίπεδο βιομηχανικών ομίλων και κρατών, αλλά και στο επίπεδο των πολιτών ως καταναλωτές , επενδυτές ή και τα δύο.Οι καιροί άλλαξαν δυστυχώς…
