Στις 24 Φεβρουαρίου, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, προκαλώντας ασύλληπτους θανάτους και καταστροφές, κλονίζοντας την παγκόσμια τάξη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και πυροδοτώντας μια ανθρωπιστική κρίση στη χώρα.
Η υψηλή τιμή του φαγητού έχει ξεπεράσει το ανώτατο όριο; Ακόμη και προτού η συμφωνία για τα σιτηρά με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ μεταξύ του Κιέβου και της Μόσχας δώσει το πράσινο φως για αποστολές από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας, οι τιμές των βασικών τροφίμων είχαν πέσει κατακόρυφα. Οι φόβοι για ύφεση, η αυξημένη συγκομιδή στη Ρωσία και οι ελπίδες για αναζωογόνηση των εμπορικών ροών σιτηρών έχουν ωθήσει τις τιμές χαμηλότερα.
Αλλά η πτώση των τιμών δεν σημαίνει ότι η επισιτιστική κρίση έχει τελειώσει. Οι αναλυτές λένε ότι οι βασικοί παράγοντες που οδήγησαν τις αγορές να χτυπήσουν κόκκινο, παραμένουν αμετάβλητοι. Ο πόλεμος είναι μόνο ένα από ένα πλήθος προβλημάτων που θα μπορούσαν να διατηρήσουν υψηλότερα τα ποσοστά πείνας για πολλά χρόνια ακόμα.
Πώς συνδέονται αυτά τα δυο;
Μέσα στη φρίκη του πολέμου, τις επιθέσεις με πυραύλους και τη βάναυση κατοχή, μια πιο αργή κρίση επιταχύνθηκε: έλλειψη βασικών τροφίμων, σιτηρών και λιπασμάτων. Η εισβολή, σε συνδυασμό με την πανδημία του COVID-19 και την κλιματική κρίση, έχει θέσει τον παγκόσμιο εφοδιασμό τροφίμων σε άνευ προηγουμένου πίεση.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εκτεταμένες επιπτώσεις στον τρόπο με τον οποίο τρώμε – κάθε γωνιά του κόσμου το νιώθει – αλλά οι αναπτυσσόμενες χώρες φέρουν το κύριο βάρος της επισιτιστικής κρίσης και είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν κι άλλα.
«Αν ανησυχείτε για την εσωτερική πολιτική, εάν ανησυχείτε για περιβαλλοντικά θέματα, εάν ανησυχείτε για θέματα μετανάστευσης, εάν ανησυχείτε για τη διπλωματία στο στρατό, θα πρέπει να προσέχετε την επισιτιστική κρίση, γιατί κρύβεται στο παρασκήνιο, και πιέζει όλα αυτά τα πράγματα», είπε στο Insider ο Chris Barrett, οικονομολόγος και ειδικός σε θέματα επισιτιστικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Cornell.
Πώς η κλιματική αλλαγή βλάπτει την προσφορά τροφίμων μας;
Η κλιματική κρίση κάνει τα συστήματα διατροφής μας ευάλωτα, βλάπτοντας τις καλλιέργειες, τα ζώα και την αλιεία.
Το αυξανόμενο κόστος των λιπασμάτων καθιστά πιο δύσκολο για τους αγρότες να κερδίζουν τα προς το ζην, να παρέχουν τις οικογένειές τους και να ταΐζουν τον κόσμο.
Γιατί αυξήθηκε η τιμή των burger;
Οι τιμές του βοείου κρέατος έχουν αυξηθεί σε ιστορικά υψηλά τον περασμένο χρόνο, καθιστώντας τις μπριζόλες και τα μπιφτέκια πιο ακριβά. Τώρα η ξηρασία καθιστά δύσκολη και δαπανηρή τη διατροφή των αγελάδων, οδηγώντας τους κτηνοτρόφους να θανατώσουν τα κοπάδια τους. Η σφαγή αφήνει λιγότερα βοοειδή για το μέλλον, ασκώντας ανοδική πίεση στις τιμές του βοείου κρέατος για χρόνια.
Έχει κρίση και η αγορά… του αβοκάντο;
Ναι! Οι παραγωγοί αβοκάντο έχουν δυσκολευτεί με την τιμή στα λιπάσματα. Το Μεξικό αγοράζει το 27% του λιπάσματός του από τη Ρωσία, η οποία διεξάγει πόλεμο στην Ουκρανία, πιέζοντας την πλευρά της προσφοράς.
Τον Ιούνιο, μια χαλαζόπτωση – ασυνήθιστο για την εποχή – έπληξε τη δυτική πολιτεία Michoacán, την κορυφαία περιοχή παραγωγής αβοκάντο στη χώρα, οδηγώντας σε απώλεια 95 εκατομμυρίων δολαρίων για τη βιομηχανία, σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας. Οι καλλιέργειες αβοκάντο συγκομίζονται κάθε δύο χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι οι αγρότες και οι παραγωγοί θα πρέπει να περιμένουν μέχρι το 2024 για να ανακτήσουν τις απώλειές τους. Όμως υπάρχουν χώρες που η κουζίνα τους βασίζεται στο αβοκάντο σε πολλές συνταγές. Είναι κάτι σαν τη δική μας… φέτα.
Η Βόρεια Νιγηρία και το ρύζι
Σε όλη τη βόρεια Νιγηρία, τουλάχιστον 13 εκατομμύρια βρίσκονται σε καθεστώς ανέχειας και πείνας, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ. Η βία έχει επίσης διαταράξει τις πωλήσεις τροφίμων καθώς οι δρόμοι είναι πολύ επικίνδυνοι για τους αγρότες για να μεταφέρουν καλλιέργειες και οι αγορές έχουν ισοπεδωθεί.
Η παραγωγή ρυζιού έχει πέσει τόσο πολύ που η τιμή του έχει εκτιναχθεί περισσότερο από 60% στην πολιτεία Benue καθώς και σε ορισμένες άλλες περιοχές της χώρας. «Υπάρχει πολύ πραγματικός κίνδυνος πείνας επειδή τόσο ο πόλεμος όσο και ο COVID-19 έχουν καταστήσει πιο δύσκολη την προσέγγιση αυτών που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη», δήλωσε στο AP ένας εκπρόσωπος της υπηρεσίας του ΟΗΕ.
Χιλιάδες Νιγηριανοί έχουν σκοτωθεί στις συγκρούσεις μεταξύ αγροτικών κοινοτήτων και κτηνοτρόφων βοοειδών που μάχονται για την περιορισμένη πρόσβαση σε νερό και βοσκότοπους. Οι αγρότες συχνά κατηγορούν τους κτηνοτρόφους για καταπάτηση στα χωράφια τους, ενώ οι κτηνοτρόφοι, κυρίως από την εθνική ομάδα Fulani, ισχυρίζονται ότι οι καλλιέργειες είναι οι παραδοσιακοί δρόμοι βόσκησης και έχουν περισσότερα δικαιώματα.
Το ρύζι όμως βρίσκεται ακόμη σε υψηλά επίπεδα αποθεμάτων σε κορυφαίες χώρες παραγωγής όπως η Ινδία, η Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ. Ωστόσο, υπάρχουν ανησυχίες για περιορισμούς στις εξαγωγές, εάν το υψηλό κόστος του σιταριού ωθήσει περισσότερους καταναλωτές να στραφούν στο ρύζι ως υποκατάστατο.
Και τι ακολουθεί;
Σε χώρες με χαμηλότερο εισόδημα, όπου τα τρόφιμα αποτελούν μεγάλο μέρος των καταναλωτικών δαπανών, η περικοπή για να αντισταθμιστεί το αυξανόμενο κόστος ζωής είναι πολύ πιο δύσκολη. Στην Αίγυπτο, όπου τα τρόφιμα και τα μη αλκοολούχα ποτά αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα τρίτο των δαπανών των νοικοκυριών, οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν αυξήσεις των τιμών των τροφίμων κατά 24%. Στην Αιθιοπία, όπου ο προϋπολογισμός για τα τρόφιμα είναι ακόμη υψηλότερος, ο πληθωρισμός των τροφίμων είναι 38 τοις εκατό.
Εάν ζείτε σε μια χώρα όπου, σε μια καλή μέρα, ξοδεύετε πάνω από το 50 με 60 τοις εκατό του διαθέσιμου εισοδήματός σας σε τρόφιμα, δεν υπάρχει πολύς χώρος μετά από αυτό για να αντιμετωπίσετε ένα σοκ αυτού του μεγέθους. Οι αυξήσεις των τιμών των τροφίμων το 2007-08 και το 2010-11 οδήγησαν σε ταραχές σε όλο τον κόσμο και οι υψηλές τιμές των τροφίμων ήταν βασικός παράγοντας στην αναταραχή που έπληξε πρόσφατα τη Σρι Λάνκα.
Άλλες κυβερνήσεις που έχουν πληγεί περισσότερο κατάφεραν μέχρι στιγμής να συγκρατήσουν την κοινωνική αναταραχή χρησιμοποιώντας επιδοτήσεις.
«Αυτό είναι σαν ένα τσιρότο για άμεση ανάγκη…», λέει ο Michael Pond, αναλυτής της Barclays, «αλλά κάποια στιγμή, η πίεση μπορεί να είναι τόσο ισχυρή που οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να παρέχουν ούτε αυτό. Και εκεί είναι που τα πράγματα θα μπορούσαν να πάρουν φωτιά».
